Các quyết định gần đây liên quan đến Meta và Anthropic đã làm nổi bật sự hỗn loạn trong luật bản quyền AI. Trong khi một số tòa án công nhận fair use khi sử dụng sách có bản quyền để huấn luyện mô hình ngôn ngữ lớn, thì việc Anthropic thừa nhận dùng sách sao chép trái phép lại đặt ra nhiều câu hỏi pháp lý nghiêm trọng. Tương lai của ngành công nghiệp AI liệu có thể tránh khỏi những rắc rối pháp lý sâu sắc?

Những điểm chính

• Tòa án công nhận fair use trong việc Meta và Anthropic dùng sách có bản quyền để huấn luyện mô hình ngôn ngữ lớn.
• Anthropic thừa nhận sử dụng sách lậu, nhưng tòa án nhấn mạnh điều này không được bảo vệ bởi fair use.
• Các tác giả chưa chứng minh rõ ràng tác động tiêu cực lên thị trường từ việc sử dụng tài liệu vi phạm bản quyền.
• Các công ty AI phải đối mặt với rủi ro pháp lý cao và cân nhắc chi phí mua bản quyền để tránh kiện cáo.
• Quyền tác giả trong kỷ nguyên AI còn nhiều bất định, cần theo dõi các phán quyết để điều chỉnh chiến lược.

Mặc dù các phán quyết của tòa án gần đây như của Judge William Alsup và Judge Vince Chhabria công nhận tính fair use trong việc sử dụng sách có bản quyền để huấn luyện các mô hình ngôn ngữ lớn (LLMs), nhưng những quyết định này lại làm phức tạp thêm bức tranh pháp lý xung quanh vấn đề bản quyền trong lĩnh vực AI. Judge Alsup đã xác định rằng việc Anthropic sử dụng các cuốn sách hợp pháp để huấn luyện là fair use do tính chất “exceedingly transformative” của quá trình này, trong khi Judge Chhabria bác bỏ các khiếu nại của các tác giả chống lại Meta về việc sử dụng sách trong huấn luyện mô hình Llama. Dù vậy, các phán quyết chỉ là chiến thắng có điều kiện cho Meta và Anthropic, vì chúng không giải quyết triệt để những vấn đề pháp lý nổi cộm liên quan đến việc sử dụng tài liệu vi phạm bản quyền.

Cả hai tòa án đều thừa nhận mô hình ngôn ngữ lớn có giá trị chuyển đổi đáng kể so với tác phẩm gốc, đồng thời xem xét tác động lên thị trường của các tác phẩm gốc và cho rằng các tác giả chưa chứng minh được sự ảnh hưởng rõ rệt. Tuy nhiên, việc sử dụng tài liệu vi phạm bản quyền vẫn là một vùng tối pháp lý. Anthropic thừa nhận ban đầu đã dùng các bản sao sách lậu để huấn luyện, nhưng tòa án nhấn mạnh rằng việc dùng tài liệu này không được bảo vệ bởi fair use và có thể dẫn đến trách nhiệm pháp lý trong tương lai nếu các vụ kiện mới được củng cố bằng chứng chặt chẽ hơn.

Phán quyết của các thẩm phán cũng làm rõ rằng, khi sản phẩm đầu ra của AI có dấu hiệu vi phạm bản quyền, các tác giả có thể có cơ sở kiện cáo khác. Điều này đặt ra thách thức lớn cho các công ty AI mới, khi họ phải cân nhắc chi phí mua bản quyền để tránh rủi ro pháp lý. Trong khi các công ty lớn có thể chịu đựng được các khoản phạt, những công ty nhỏ và dự án mã nguồn mở sẽ dễ bị tổn thương hơn. Bức tranh pháp lý hiện nay vẫn thiếu rõ ràng, khiến tương lai của quyền tác giả trong kỷ nguyên AI trở nên bất định và đầy thách thức.